Lập luận phân tích là gì? | Ngữ Văn 11

Câu hỏi: Lập luận phân tích là gì?

Câu trả lời:

Lập luận phân tích là cách chia nhỏ đối tượng thành nhiều phần để có cái nhìn toàn diện về nội dung và hình thức của đối tượng.

Ngoài ra, hãy cùng trường ĐH KD & CN Hà Nội tìm hiểu thêm các thao tác lập luận nhé!

1. Cách lập luận phân tích

– Tìm hiểu chức năng biểu đạt của chi tiết

Ví dụ 1:

Bầu trời mùa thu thật xanh
Những chiếc cọc tre để gió lay động.

(Nguyễn Khuyến)

Từ xanh gợi không gian trời thu cao xanh, nền trời một màu trong xanh. Màu xanh lam này gợi lên một khung cảnh trong trẻo và rất yên ả, tĩnh lặng. Cụm từ “đôi khi cao” diễn tả không gian sâu thẳm vô cùng. Trên nền không gian bao la ấy, tác giả điểm xuyết một cành tre. Từ láy đa dạng về hình dáng gợi lên một cành tre lá thưa, mảnh, nhẹ, đung đưa trong làn gió nhẹ của buổi chiều thu. Nhờ những lũy ​​tre có dáng liêu xiêu mà cảnh vật mùa thu mang vẻ đẹp thơ mộng, thanh tao.

Ví dụ 2: Phân tích bức tranh thiên nhiên Việt Bắc bồng bềnh và trữ tình:

Mặt trăng trên đỉnh núi, mặt trời xế chiều.

– Hình ảnh thơ chân thực, không gian gần gũi nhưng nhờ cách lựa chọn thời gian đã gợi nên cảnh sắc tuyệt vời. Đó là khoảng thời gian ngày tàn, nắng chiều đã về nhưng lại trì hoãn như không muốn đi. Bóng hoàng hôn còn vương vấn, vầng trăng đã lên cao, đổ ánh sáng dịu dàng. Vì vậy, cảnh thung lũng có sự giao hòa của ánh sáng của mặt trời và của mặt trăng, ánh sáng dịu dàng, trong trẻo của trăng hòa với ánh sáng êm đềm của hoàng hôn tạo nên một thứ ánh sáng huyền ảo, thơ mộng. Nắm bắt khoảnh khắc kỳ lạ, Tố Hữu đã mang đến cho thiên nhiên Việt Bắc một vẻ đẹp bình dị, mộng mơ làm say đắm lòng người.

– Sử dụng liên kết để mở rộng nội dung có ý nghĩa

Chẳng hạn, Tô Hoài giới thiệu nhân vật Mị trong truyện Vợ chồng A Phủ:

– Trước nhà thống lý, lúc nào người ta cũng thấy Mị quay bên tảng đá cạnh đoàn tàu ngựa.

– Cô ấy luôn cúi mặt, vẻ mặt buồn bã.

-> Tư thế ngồi đó cho thấy cuộc sống của em cũng chật như kiếp trâu ngựa, nét mặt khắc họa trái tim luôn mang nỗi buồn thầm lặng, dai dẳng, triền miên. Nỗi buồn đóng băng như một hòn đá vô minh đè nặng lên vai tôi và trên cuộc đời tôi. Tác giả đã thể hiện nỗi buồn của Mị bằng một giọng kể đáng thương và một niềm thương cảm sâu sắc hiếm có. Đoạn mở đầu giúp người đọc chứng kiến ​​cuộc đời đầy bi kịch của nhân vật Mỵ.

Ví dụ 3: Phân tích hai câu thơ của Nguyễn Du

“Cỏ non xanh tận chân trời.
Trên cành lê trắng có mấy bông hoa “

Câu thơ mở ra một bức tranh mùa xuân tươi đẹp với hình ảnh thảm cỏ xanh mướt đến tận chân trời và những bông hoa lê bắt đầu nở khi xuân về. Bức tranh có một sự hài hòa tuyệt vời. Màu trắng tinh khôi của hoa lê hòa quyện với màu xanh mướt của cỏ. Không gian bao la, bát ngát với những bãi cỏ “nằm ngang” kết hợp với không gian thu nhỏ bên cành hoa tầm xuân. Tất cả gợi lên sức sống tràn trề, không khí trong trẻo, thơ mộng, nhẹ nhàng của tiết Thanh minh. Xuân đến mặc áo xanh cho cỏ, áo trắng cho hoa. Hoa cỏ bừng tỉnh sau giấc ngủ đông lạnh giá dài, cỏ non nối tiếp chân trời xanh biếc, hoa lê trắng trên cành. Không có gì đẹp hơn thế, không có gì trong sáng hơn thế!

2. Các thao tác lập luận khác

2.1. Thao tác lập luận giải thích

– Định nghĩa: là giải thích một sự vật, hiện tượng. Định nghĩa để người khác có thể hiểu và hiểu đúng vấn đề. , mối quan hệ cần giải thích nhằm nâng cao nhận thức, trí tuệ, bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm.- Giải thích: Tìm đủ lí do để giải thích, lí giải vấn đề. Thiết lập hệ thống câu hỏi để trả lời.

2.2. Thao tác lập luận chứng minh

– Định nghĩa: chúng tôi sử dụng những bằng chứng có thật, được chấp nhận để chứng minh cho đối tượng.
– Cách chứng minh: Xác định vấn đề chứng minh để tìm ra nguồn dẫn chứng phù hợp. Chứng cứ phải phong phú, tiêu biểu, toàn diện, phù hợp với vấn đề cần chứng minh, cách sắp xếp các dẫn chứng phải logic, mạch lạc, hợp lý.

2.3. Thao tác lập luận so sánh

– Định nghĩa: là làm rõ đối tượng đang nghiên cứu trong mối quan hệ với các đối tượng khác.- Phương pháp so sánh: Đặt đối tượng trong cùng một bình diện, đánh giá trên cùng một tiêu chí, nêu rõ quan điểm, ý kiến ​​của người viết.

2.4. Nhận xét thao tác bình luận

– Định nghĩa: là bàn bạc, nhận xét, đánh giá về một vấn đề. – Phương pháp bình luận: Trình bày rõ ràng, trung thực vấn đề được bình luận, đề xuất, chứng minh cho ý kiến. liên quan, thích hợp. Hãy bày tỏ ý kiến ​​của bạn một cách rõ ràng.

2.5. Thao tác lập luận từ chối

– Khái niệm: Là cách trao đổi, tranh luận để bác bỏ một ý kiến ​​được cho là sai. – Phương pháp bác bỏ: Nêu ý kiến ​​sai, sau đó phân tích, bác bỏ và khẳng định ý kiến ​​đúng; nêu rõ từng phần ý kiến ​​sai rồi bác bỏ từng phần.- Ý nhỏ phải hoàn toàn nằm trong phạm vi của ý lớn.- Nếu nội dung các ý có thể diễn đạt bằng các vòng tròn thì ý lớn và từng Ý tưởng nhỏ được chia ra từ đó là hai vòng tròn lồng vào nhau, không nằm ngoài nhau, cũng không chồng chéo hoặc giao nhau.
– Mặt khác, các ý nhỏ được chia từ một ý lớn khi gộp lại với nhau phải cho ta một ý tương đối đầy đủ của ý lớn, gần như các số hạng mà khi cộng lại với nhau phải cho ta tổng, hay còn gọi là hình tròn. Hình tròn lớn phải được tô bởi hình tròn nhỏ. – Mối quan hệ giữa các ý nhỏ được chia từ cùng một ý lớn hơn phải bằng nhau, không chồng chéo lên nhau.

Đăng bởi: Trường ĐH KD & CN Hà Nội

Chuyên mục: Văn lớp 11, Ngữ văn 11